Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Bilgi Paketi

Programlar Hakkında Bilgi

HACI BEKTAŞ VELİ ARAŞTIRMA VE UYGULAMA ENSTİTÜSÜ / HBAB 530 - ALEVİ BEKTAŞİ KÜLTÜRÜ

Kodu: HBAB 530 Adı: OSMANLILAR VE ALEVİLİK Teorik+Uygulama: 3+0 AKTS: 6
Sınıf/Yarıyıl 1 / Bahar
Ders Düzeyi Yükseklisans
Ders Türü Seçmeli
Bölümü ALEVİ BEKTAŞİ KÜLTÜRÜ
Ön Koşul Dersleri Yok
Öğretim Sistemi Örgün
Ders Süresi 14 Hafta
Öğretim Elemanı MİHRİBAN ARTAN OK (artanmihriban@nevsehir.edu.tr)
Diğer Öğretim
Elemanı/Elemanları
Öğretim Dili Türkçe
Sınıf Dışı Uygulama/Staj Yok
Dersin Amacı
Osmanlı Döneminde Alevi Bektaşi gruplarını ve faaliyetlerini açıklar.

Ders Öğrenme Çıktıları (DÖÇ) ODY
Bu dersi başarı ile tamamlayan öğrenciler:
DÖÇ-1 Osmanlı döneminde Alevilik-Bektaşiliğin sözlü ve yazılı temel kaynaklarını açıklar ve yorumlar PÇ-1 Alanındaki yüksek lisans düzeyi yeterliliklerine dayalı olarak aynı veya farklı bir alandaki bilgilerini uzmanlık düzeyinde geliştirir ve derinleştirir.
PÇ-2 Alanının ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavrar ve farklı disiplinlerle ortak çalışmalar yürütür.
PÇ-3 Yüksek Lisans düzeyi yeterliliklerine dayalı olarak ilgili alandaki kaynakları etkin bir şekilde kullanır.
PÇ-4 Alanla ilgili uygulanan araştırma yöntem ve tekniklerini kullanır, kuramsal ve uygulamalı bilgilere sahiptir.
PÇ-5 Alanıyla ilgili verileri toplar, yorumlar, uygular ve duyurulması aşamalarında bilimsel, kültürel, sanatsal, toplumsal ve etik değerleri gözeterek denetler ve bu değerleri anlatır.
PÇ-6 Alanıyla ilgili bilgileri uzmanlık düzeyinde kavrar ve ikinci kişilere normlara uygun olarak aktarır.
Yazılı Sınav
PÇ: Bölüm program çıktıları
ÖDY: Ölçme ve değerlendirme yöntemi

Dersin İçeriği
Osmanlı öncesi Anadolu’da Alevilik, Babai Ayaklanması; tarihsel açıdan Hacı Bektaş-ı Veli; Osmanlı kuruluş döneminde Aleviler; Yeniçeriler ve Bektaşilik; Osmanlı Rumelisi’nin İslamlaşmasında Alevi/Bektaşi tekkelerinin rolü; Osmanlı Anadolusu’nda Bektaşi Tekkeleri, Osmanlı’da Alevi konargöçerler (yörükler); Klasik dönemde Alevi ayaklanmaları (Şahkulu, Kalenderoğlu, Baba Zünnun vd..); Osmanlılar ve İran (Safevi Devleti); Yavuz Sultan Selim ve Şah İsmail; Nakibüleşraflık müessesesi; Osmanlı’da seyyidler ve şerifler; Vaka-i Hayriye ve Aleviliğe Etkisi; Osmanlı Aleviliğinin arşiv kaynakları; Osmanlı Aleviliği çalışmaları.
Haftalık Detaylı Ders İçeriği
Hafta Detaylı İçerik Öğretim Yöntem ve Teknikleri
1 Babai Ayaklanması Sözlü Anlatım, soru-cevap
2 Osmanlı Devleti'nin Kuruluşu, Dini Zümreler ve Şeyh Bedreddin Ayaklanması Sözlü Anlatım, soru-cevap
3 Erdebil Tekkesi ve Şeyhleri Sözlü Anlatım, soru-cevap
4 Alevilik, Kızılbaşlık, Bektaşilik Kavramları Safevi Devleti'nin Kurulması ve Şah İsmail Sözlü Anlatım, soru-cevap
5 II. Beyazid Dönemi, Bektaşi Tekkesi'nin Kurulması Sözlü Anlatım, soru-cevap
6 II. Beyazid-Şah İsmail İlişkisi, II. Beyazid Dönemi Kızılbaş Ayaklanmaları Sözlü Anlatım, soru-cevap
7 Yavuz Sultan Selim Döneminde Şark politikası Sözlü Anlatım, soru-cevap
8 Ara Sınav
9 Yavuz Sultan Selim Döneminde Kızılbaş Ayaklanmaları ve Çaldıran Savaşı Sözlü Anlatım, soru-cevap
10 Kanuni Sultan Süleyman ve III. Murad Döneminde Kızılbaş Ayaklanmaları Sözlü Anlatım, soru-cevap
11 Bektaşilik Yeniçerilik İlişkisi Yeniçeri Ocağının Kaldırılması Sözlü Anlatım, soru-cevap
12 Osmanlı Kroniklerinde Alevilik Sözlü Anlatım, soru-cevap
13 Osmanlı Arşivinde Alevilik Sözlü Anlatım, soru-cevap
14 Kadı Sicillerinde Alevilik Sözlü Anlatım, soru-cevap
15 Alevi-Bektaşiliğin Tarihsel Süreci ile İlgili Genel Bir Değerlendirmenin Yapılması Sözlü Anlatım, soru-cevap
16 Final Sınavı
Ders Kitabı / Yardımcı Kitap
1 İlgar Baharlu, Şah’ın Bahçesinde Şah İsmail Öncesi ve Sonrası Kızılbaşlık, 1. Baskı, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2021.
2 Bülent Akın, Kızılbaş Oğuzlar ve Şah İsmail’in Anayurdu Diyarbakır -Tarih, İnanç, Kimlik, Ocaklar ve Ritüeller-, 1. Baskı, Kitabevi, İstanbul: 2020.
3 Faruk Sümer, Safevi Devletinin Kuruluşu ve Gelişmesinde Anadolu Türklerinin Rolü (Şah İsmail ile Halefleri ve Anadolu Türkleri), 1. Baskı, Ankara: Güven Matbaası, 1976
4 Sadullah Gülten, Osmanlı-Safevî Kıskacında Kızılbaşlar “Açılın Kapılar Şah’a Gidelim”, 1. Baskı, İstanbul: Timaş Yayınları, 2022.
5 Ahmet Yaşar Ocak, Babaîler İsyanı -Aleviliğin Tarihsel Alt Yapısı-, 9. Baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2020.
6 Anonim, Kızılbaşlığın Tarihi (Târîh-i Kızılbâşiyye), 1. Baskı, Şefaattin Deniz-Hasan Asadi (trc.), İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları, 2015.
7 Richard F. Kreutel, Haniwaldanus Anonimi’ne Göre Sultan Bayezid-i Velî, 1. Baskı, Necdet Öztürk (çev.), İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 1997.
8 Aşıkpaşazâde, Tevârîh-i Âl-i Osmân, 1. Baskı, Âlî Bey (neşr.), İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1332.
9 Ahmet Yaşar Ocak, Zındıklar ve Mülhidler yahut Dairenin Dışına Çıkanlar (15.-17. Yüzyıllar), 7. Baskı, İstanbul: Timaş Yayınları, 2016.
10 Ahmet Yaşar Ocak, Osmanlı İmparatorluğu’nda Marjinal Sûfîlik Kalenderîler (XIV-XVII. Yüzyıllar), 2. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1999
11 Ahmet Yaşar Ocak, Yeniçağlar Anadolu’sunda İslam’ın Ayak İzleri: Osmanlı Dönmemi, 2. Baskı, İstanbul: Kitap Yayınevi, 2012.
12 Ahmet Refik, On Altıncı Asırda Rafizîlik ve Bektaşîlik, 1. Baskı, Ankara: La Kitapevi, 2017.
13 Haşim Şahin, Dervişler ve Sufi Çevreler, “Klasik Çağ Osmanlı Toplumunda Tasavvufi Şahsiyetler”, 3. Baskı, İstanbul: Kitapyayınevi, 2018.
14 Haşim Şahin, Dervişler, Fakihler, Gaziler “Erken Osmanlı Döneminde Dinî Zümreler (1300-1400)”, 1. Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2020.
15 Rumlu Hasan, Şah İsmail Tarihi (Ahsenü’t Tevarih), 1. Baskı, Cevat Cevan (çev.), Ankara: Ardıç Yayınları, 2004.
16 Celâl-zâde Mustafa, Selim-nâme, 1. Baskı, Ahmet Uğur ve Mustafa Çuhadar (haz.), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1990.
17 İdrîs-i Bidlîsî, Selim Şah-Nâme, 1. Baskı, Hicabi Kırlangıç (haz.), Ankara: Hece Yayınları, 2016.
Ders Araç - Gereç ve Malzemeleri
Bilgisayar, Kitaplar

Ölçme Yöntemi
Yöntem Hafta Süre (Saat) Katkı(%)
Ara Sınav 8 1 40
Diğer Ölçme Yöntemleri
1.Sözlü Sınav
2.Kısa Sınav (Quiz)
3.Laboratuvar Sınavı
4.Sunum
5.Rapor
6.Seminer
7.Performans Ödevi
8.Dönem Ödevi
9.Proje
Final Sınavı 16 1 60

Öğrenci İş Yükü
İşlem Adı Haftalık Saat Sayı İş Yükü
Haftalık Ders Saati (Teorik+Uygulama) 3 14 42
Sınıf Dışı Çalışma
       a) Okuma 3 14 42
       b) İnternette/Kütüphanede Tarama 3 10 30
       c) Performans Ödevi 0
       d) Seminer/Sunum/Rapor Hazırlama 4 3 12
       e) Dönem Ödevi/Proje Hazırlama 5 6 30
Sözlü Sınav 0
Kısa Sınav (Quiz) 0
Laboratuvar Sınavı 0
Ara Sınav İçin Hazırlık 2 5 10
Ara Sınav 1 1 1
Final Sınavı İçin Hazırlık 2 6 12
Final Sınavı 1 1 1
0
0
Toplam İş Yükü 180